"cum toto auxilio nostro super reliquum exercitum dictorum parentum nostrorum in locum, qui Ilsazeg dicitur versus Danubium venissemus;"[82] "cum idem pater noster - addit Ladislaus IV. - contra Ducem Belam, Prewcilinum, Herricum Banum et alios ipsius aui nostri adiutores et Barones conflictum habuerat, - - - ubi Coronam Regni Hungarie celitus nobis per successionem traditam in persona patris nostri obtinuimus et recuperauimus,"[83] "recuperantes nobis clausis - prosequitur Stephanus - per hoc apercionem domine Regine consorti nostre karissime, tunc vna cum filio nostro Duce Ladizlao in captiuitate permanenti, absolucionem et alijs nobis adherentibus fiduciam apud nos pennanendi."[84] "In quo quidem conflictu - ut Ladislaus IV. testatur - Mykud banus et magister Emericus, ac alij barones patris nostri deuicerunt et laudabilem victoriam optinuerunt, Herricum banum, tunc palatinum (cum duobus filiis suis[85] et alios quamplures ex hominibus eiusdem Aui nostri captiuando, Preuchul theutonico, tunc Rectore Castri Budensis et alijs quampluribus captiuatis et eciam interemptis," et "Bela duce effugato."[86]
Hunc exitum bella haec infelicia habuerunt. Caeterum ad rem nostram proprie initia solummodo dissidiorum et prima manuum consertio adtinet.
Cumani, a Bela IV. ad regnum olim recepti, ob commissa crimina atrocius forte puniti, e regno nunc excedere et probabilius Tartaris semet adiungere voluerunt. Stephanus hanc illorum ingratitudinem puniturus, e regno illos opprobriose expellere statuit. Approbavit hoc initio etiam Bela et Stephano cohortes in subsidium duce Rolando Bano misit. Et revera expeditionem coniunctis viribus motam fuisse, Stephanus ipse anno hoc 1267. testatur, haec de conditionariis quibusdam Castri Bolondócz perhibens: "in expeditione totius Regni et nostra, contra Cumanos mota, in missione nostra pro recipiendis et rehabendis Carinis usque ad nos, cum fideli nostro Nikud (certe: Mykud) Comite promeruit, laudabiliter cum dictis Cumanis dimicando."[87] Sed mox Bela proditorum fraude deceptus et per expulsionem Cumanorum potentiam suam contra Stephanum imminuendam fore timens, Rolandum revocavit et renuentem devastavit. Ita haec Stephanus ipse testatur: "Missus idem Rolandus Banus cum aliis Baronibus per parentes nostros in subsidium nostrorum, ut Cumanos, qui se a Regno Hungariae extrahere volebant, per horum auxilium a limitibus regni Hungariae expelleremus, vt nos inueniremuripsos contempnere, non nos ipsi; ijdem parentes nostri, tamquam promisse

---

[82] Wenzel Cod. Arpad. XII. 13.

[83] Ibidem IX. 14.

[84] Ibidem XII. 8.

[85] Fejér Cod. dipl. IV. III. 415.

[86] Cod. dipl. patr. VI. 242. Wenzel 1. c. IX. 14.

[87] Fejér 1. c. IV. III. 414.