Wesprimiensis pertractare et ad finem voluit ducere litem, quae iampridem agitabatur de iurisdictione parochiarum, quae exemptae dicebantur. Rogavit ergo archiepiscopum, ut rem peremptorie decideret et parochias huius generis in dioecesi Wesprimiensi sitas e iurisdictione sua manumitteret. Boleslaus promptus erat ad causam tractandam et benigne finiendam. At cum deputati in choro sancti Adalberti documenta huc pertinentia inspexissent et ad causam finiendam propositionem fecissent, Boleslaus decisionem fatalem distulit et quaestionis decisionem ad Consilium Regium deferre satagebat. Revera Patres ad concilium congregati Strigonio Visegradinum petierunt, ubi Henricus iteravit preces rei ordinandae, at incassum. Boleslaus scilicet relationes ex altera parte recipiens nec audire quid de causa finienda pronus erat. Consequens erat, ut causae decidendae per plura adhuc decennia insudabant tribunalia tam Pontificia, quam nostra. (Cfr. nr. 971.)
Legentibus documenta, quae Boleslaus propria manu subscripsit et emisit, quae sors prospera a perditione evindicavit, persuasum nobis apparet, illum fuisse praesulem magnum, vere mitem, pacatum et gratiosum. Testantur hoc litterae ad Archidiaconatum de Tarczafő datae, quibus confirmantur privilegia sacerdotum districtualium (nr. 42.); litterae datae nobilibus in Karcsa et Marcsa-magyar (nr. 48, 50, 69.); litterae confirmantes electionem Joannis, praepositi Scepusiensis (nr. 51.); etiam litterae ratihabentes conventionem inter abbatem de monte Pannoniae et Seraphinum, praepositum Posoniensem (nr. 78.); necnon documentum beneficiale parochiae de Maros (nr. 134.)
Eo magis mirari debemus super documentum nobis servatum, quo ipse qua vir ferocis et asperae indolis exhibetur. Documentum est sequens protestatio. Capitulum Albae-Regiae de die 1. Maji a. 1228. exhibet coram se apparuisse Stephanum, Lectorem Nitriensem et protestationem fecisse de sequentibus. Quando Joannes, Episcopus Nitriensis morte ereptus erat, Capitulum ipsum Stephanum cum Sebastiano archidiacono Trenchiniensi et Paulo Gradnensi una cum Canonico Paulo deputatos misisse ad Regem Carolum, ut ipsi decessum episcopi notificarent, simulque eius qua Patroni summi assensum expeterent ad eligendum futurum praesulem. Deputatos missos fuisse a Boleslao in via vi retentos, arreptos et in arcem ac monasterium suum clausos. Tunc archiepiscopum congregato capitulo et ipsis praesentibus, brevi via, praetermissa ulla electione, fratrem juniorem, nomine Mesko, equitem Crucigerorum, episcopum Nitriensem creasse, dein sub et cum minis lethalibus ab ipsis extorsisse, ut hanc creationem nomine capituli ratihaberent et in signum consensus archiepiscopo osculum pacis darent. Mox congregatis gentibus armatis archiepiscopalibus ipsam arcem Nitra ab ipso archiepiscopo obsessam et captam, bona episcopalia et capitularia occupata et spargendo vastata fuisse, usquedum capitulum minis perterritum enuntiasset, se accedere ad electionem fratris Meskó. (Cfr. nr. 197.)
Hic habes unam faciem Jani. Altera mox succedit. Adest documentum alterum, litterae scilicet eiusdem Lectoris Stephani, qui erat presbyter archidioecesis Strigoniensis, ab ipso scriptae, quae fortuna favente superstites inventae sunt in antiquo libro Missali Capituli Posoniensis, intus affixae ligaturae libri. Litteras has nobis pretiosas Stephanus ad Petrum Gayzmir, canonicum Strigoniensem et simul Posoniensem, qui erat antea praepositus Sancti Georgii in Campo Viridi et Thomam, canonicum Custodem Posoniensem misit. Lamentabiliter

---